Komentarz synoptyka: 2023-09-10

Wrzesień zdaje się pobijać rekordy temperatury i długości fal ciepła. Dzisiejszy dzień będzie podobny do wczorajszego i jutrzejszego też; będzie jednak nieco cieplejszy, miejscami upalny – najcieplej, 30 lub nieco więcej stopni Celsjusza na zachodzie kraju, 28-30°C w centrum i na wschodzie, chłodnej – 25-27°C nad morzem i Pojezierzach, w górach 20-24°C Niemal w całym kraju będzie bezchmurnie, mogą pojawić się ławice chmur wysokich, nie osłabiających zbyt mocno promieni słonecznych, miejscami głównie na północy mogą pojawić się na krótko chmury Cumulus o niewielkim rozwoju pionowym, słaby lub umiarkowany wiatr powieje z kierunków południowych.

Jak możemy zauważyć na zdjęciach satelitarnych: pl.sat24.com/pl/eu/infraPolair i mapach synoptycznych, niemal cały kontynent europejski objęty jest antycyklonalną cyrkulacją wyżu znad Rosji i Ukrainy. Nikłe oznaki aktywności cyklonalnej obserwujemy nad Skandynawią i Islandią, Biskajami i na zachód od Półwyspu Iberyjskiego, gdzie zanika ex-cyklon tropikalny FRANKLIN oraz we wschodniej części Morza Śródziemnego, gdzie swoją aktywność wytraca niż znad Morza Egejskiego, który przyniósł w minionym tygodniu katastrofalne w skutkach opady w Turcji, Grecji i Bułgarii.

Nad naszym krajem od zachodu powoli spada ciśnienie, nasuwa się płytka zatoka związana z niżem znad Skandynawii, nie przyniesie jednak w najbliższych dniach istotnych zmian pogody. Nieco wyższa niż wczoraj prognozowana temperatura, szczególnie w zachodnich regionach jest związana z powolną adwekcją gorącego powietrza pochodzenia zwrotnikowego, które od wielu dni napływało nad zachód kontynentu. Proces ten powodowany jest przez układ cyrkulacyjny w wyższych warstwach atmosfery, przypominający na poziomie np. 500 hPa grecką literę Ω : charts.ecmwf.int/products/medium-z500-t850?base_time=202309091200&projection=opencharts_europe&valid_time=202309100300 .

Jak widzimy gorące masy powietrza (czerwony kolor oznaczający temperaturę powyżej 20°C na poziomie 850 hPa – około 1,5 km) są wynoszone po zachodniej krawędzi klina wyżowego daleko na północ, Wyspy Brytyjskie (wczoraj w Londynie padł rekord temperatury dla września 33,2°C) i Skandynawię. W medialnych przekazach dominuje narracja, że to tropikalne powietrze jest powodem fal upałów. Jest to jednak tylko część prawdy, gdyż dominującą rolę w kształtowaniu tak wysokich wartości temperatury w wyżu odgrywa osiadanie masy powietrza, a więc jego sprężanie i tym samych ogrzewanie oraz intensywne ogrzewanie przez promieniowanie słoneczne. Pamiętać też należy, że powietrze tylko w niewielki stopniu ogrzewane jest przez krótkofalowe promieniowanie słoneczne, lecz przez długofalowe wypromieniowanie ogrzanego Słońcem podłoża.

Niezależnie od geograficznych i fizycznych przyczyn determinujących warunki pogodowe cieszmy się aktualną, jeszcze letnią ( do astronomicznej jesieni pozostało jeszcze 13 dni) aurą, zwracając jednak uwagę na zagrożenia związane i gorącem i upałem. Prognozowane wartości temperatury to wartości „w cieniu” czyli klatce meteorologicznej. W „pełnym słońcu” będą one znacznie wyższe.

Ryszard Klejnowski

10 września, niedziela, 259 dzień 2023 roku; 7:20